Նախորդ օրը հայերէն վիքիպեդիայում Մորզէի այբուբենի մասին յօդուած էի կարդում։ Յօդուածում ներկայացուած էր այբուբենի լատինատառ տարբերակը, որը ի տարբերութիւն ռուսականի թարգմանուած չէր։
Փորձեցի տարբեր տեղեր հարցումներ անել, իմանալու արդեօք կայ Մորզէի այբուբենի հայկական տարբերակը։
Թթում Նորայրը ինձ հետ կիսուեց մի գրառմամբ, որտեղ պատմում էր, թե ինչպէս է իր պապիկը առաջին դասարանում իրեն տուել այբուբենի հայատառ տարբերակը, տետրի թղթի վրայ արտագրած։
Ընկերներիցս մէկը նոյնպէս հաստատեց, որ փոքր տարիքում ունեցել է նման գիրք։ Մնում էր միայն գտնել այն։
Առցանց արխիւներում ժամեր տեւած որոնումների արդիւնքում, ազգային գրադարանի արխիւից գտայ՝ «Հեռագրի հեռախոսի յեվ ռադիոյի մասին», 1929թ.-ին հրատարակուած ձեռնարկը։ Գրքում ներկայացուած էր այբուբենի կիրառման կարգը եւ ի ուրախութիւն ինձ հայերէն տարբերակը։
Մորզէի հայկական այբուբեն՝
| տառ | կոդ | տառ | կոդ | թիւ | կոդ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ա | · − | Շ | − − − − | 0 | − − − − − | ||
| Բ | − · · · | Ո | − − − | 1 | · − − − − | ||
| Գ | − − · | Չ | − − − · | 2 | · · − − − | ||
| Դ | − · · | Պ | · − − · | 3 | · · · − − | ||
| Ե | · | Ջ | − · − · · | 4 | · · · · − | ||
| Զ | − − · · | Ռ | · − · · − · | 5 | · · · · · | ||
| Ը | − · − − | Ս | · · · | 6 | − · · · · | ||
| Թ | − − · − − | Վ | · − − | 7 | − − · · · | ||
| Ժ | · · · − | Տ | − | 8 | − − − · · | ||
| Ի | · · | Ր | · − · | 9 | − − − − · | ||
| Լ | · − · · | Ց | − · − · | ||||
| Խ | · · · · | Փ | · · − · − | ||||
| Ծ | · − − · − · | Ք | − · · − | ||||
| Կ | − · − | Ֆ | · · − · | ||||
| Հ | · − − − · | Ու | · · − | ||||
| Ձ | − · · − · | — | − · · · · − | ||||
| Ղ | − − · − | / | − − − − − − | ||||
| Ճ | · − · − · | . | · · · · · · | ||||
| Մ | − − | , | · − · − · − | ||||
| Յ | · − − − | : | − − − · · · | ||||
| Ն | − · |
Այբուբենում բացակայում են՝ «է», «օ», «եւ» տառերը։ Դա գալիս է տուեալ ժամանակաշրջանի հայերէնի ուղղագրութիւնից, որը պարզ երեւում է նաեւ բնագրում։ «է» տառի փոխարէն գրւում է՝ «ե», «ե»-ի փոխարէն՝ «յե», «եւ»-ի փոխարէն՝ «եվ» իսկ «օ»-ի փոխարէն «ո»։
